Yumurtalık kisti, yumurtalıkta oluşan ve genellikle zararsız olan sıvı dolu bir keseden oluşur; çoğunlukla doğal döngü içinde kendiliğinden geçer ve genellikle tedavi gerektirmez.
Yumurtalık kisti nedir?
Yumurtalık kisti, yumurtalık üzerinde veya içinde gelişen sıvı dolu bir kesedir. Bu kistlerin boyutları çok küçükten birkaç cm kadar değişebilir.
Tipik olarak adet döngüsünde yer alan, folikül veya korpus luteum adı verilen bir yapı içinde sıvı veya doku birikmesi nedeniyle oluşurlar.
Yumurtalık kistlerinin çoğu iyi huyludur ve kendiliğinden düzelir, ancak bazıları semptomlara veya komplikasyonlara neden oluyorsa tıbbi müdahale gerektirebilir.
Neden olur?
Yumurtalık kistleri çeşitli nedenlerle oluşabilmektedir:
- Hormonal dengesizlikler: Adet döngüsü sırasında hormon seviyelerindeki değişiklikler kist oluşumuna yol açabilir.
- Endometriozis: Rahim iç zarına benzer doku yumurtalıklarda büyüyebilir ve kist oluşturabilir.
- Polikistik Over Sendromu (PKOS): PKOS, hormonal dengesizlikler nedeniyle yumurtalıklarda çok sayıda küçük kistin oluşmasına neden olabilir.
- Gebelik: Kistler bazen hamileliğin normal bir parçası olarak da oluşabilir (fonksiyonel kistler).
- Tıbbi durumlar: Hipotiroidizm veya tümörler gibi belirli tıbbi durumlar kist oluşumuna yol açabilir.
- Önceki kist: Daha önce kist geçirmiş olmak, başka bir kist geliştirme olasılığını artırır.
- Yaş: Yumurtalık kistleri kadınların doğurganlık yıllarında daha sık görülür.
Belirtileri nelerdir?
Yumurtalık kistlerinin belirtileri büyüklüklerine ve türlerine göre değişiklik gösterebilir. Yaygın semptomlar arasında:
- Pelvik ağrı veya rahatsızlık
- Şişkinlik
- Yemek yerken çabuk doyma hissi
- Adet döngüsünde değişiklikler
- Seks sırasında ağrı
- Bazen idrara çıkma aciliyeti veya sıklığı yer alır.
Bazı durumlarda yumurtalık kistleri hiçbir belirti vermeyebilir ve rutin kontroller veya görüntüleme testleri sırasında tesadüfen keşfedilebilir.
Kalıcı pelvik ağrı veya ilgili herhangi bir semptomla karşılaşırsanız, değerlendirme ve uygun tedavi için hekiminize danışmanızda fayda var.
Yumurtalık kisti çeşitleri?
Yumurtalık kistlerinin birkaç türü vardır:
- Fonksiyonel kistler: Bunlar en yaygın olanlardır ve adet döngüsü sırasında oluşurlar. Yumurta salınmadığında gelişen foliküler kistleri ve yumurta salındıktan sonra oluşan korpus luteum kistlerini içerir.
- Dermoid kistler: Bu kistler insan yumurtası üreten hücrelerden geliştikleri için saç, deri veya diş gibi dokuları içerebilirler.
- Kistadenomlar: Bu kistler yumurtalık dokusundan gelişir ve sulu veya mukoza benzeri sıvıyla doldurulabilir. Genellikle iyi huyludurlar.
- Endometriomalar: Bu kistler, rahim iç zarına benzer dokunun rahim dışında büyüdüğü ve yumurtalıkları etkileyebildiği bir durum olan endometriozisin bir sonucu olarak oluşur
Yumurtalık kistlerinin çoğu iyi huyludur ve kendi kendine iyileşir, ancak bazıları boyutlarına, semptomlarına ve türlerine bağlı olarak takip veya tedavi gerektirebilir.
Teşhisi nasıl yapılır?
Yumurtalık kistleri sıklıkla yumurtalıkların ve kistleri görüntüleyebilmek için ses dalgalarını kullanan ultrason gibi görüntüleme testleri yoluyla teşhis edilir.
Bazen hormon düzeylerini kontrol etmek için pelvik muayene veya kan testleri yapılabilir. Bir kist bulunursa boyutunun veya şeklinin değişip değişmediğini görmek için tekrarlanan ultrason muayeneleriyle zaman içinde gerekebilir.
Bazı durumlarda kistin tipini ve en iyi tedavi yöntemini belirlemek için ileri tetkikler veya biyopsi gerekebilir. Pelvik ağrı veya düzensiz adet dönemleri gibi semptomlar yaşıyorsanız, doğru değerlendirme ve teşhis için bunları takibinizi yapan doktorunuzla görüşmeniz gerekir.
Kimlerde sık görülür?
Yumurtalık kistleri genellikle üreme çağındaki kadınlarda görülür. Özellikle şu durumlarda daha sık rastlanabilir:
- Üreme çağındaki kadınlar: Yumurtalıkların doğal döngüsü sırasında hormonal değişiklikler nedeniyle kistler oluşabilir.
- PCOS: PCOS olan kadınlar, hormonal dengesizlikler nedeniyle yumurtalıklarda düzensiz şekilde birçok küçük kiste sahip olabilirler.
- Endometriozis: Endometriozis hastalarında, rahim içi dokusunun yumurtalıklar üzerinde büyümesi ve kist oluşturması mümkündür.
- Hamilelik: Hamilelik sırasında, fonksiyonel kistler adı verilen normal kistler oluşabilir.
- Genetik faktörler: Ailede yumurtalık kisti öyküsü olan kişilerde risk artabilir
Yumurtalık kisti ameliyatları
Kist büyükse, ağrıya neden oluyorsa veya kanser belirtileri gösteriyorsa yumurtalık kisti ameliyatı gerekebilir.
Ameliyat genellikle laparoskopi gibi minimal invaziv tekniklerle yapılabilir; burada kamera ve cerrahi aletler için karın bölgesinde küçük kesiler yapılır. Bu yaklaşım geleneksel açık cerrahiye göre daha hızlı iyileşme sağlar.
Bazı durumlarda kistin çok büyük veya karmaşık olması durumunda açık ameliyat gerekli olabilir.
Yumurtalık kisti ameliyat sonrası komplikasyonlar?
Yumurtalık kisti ameliyatından sonra görülen komplikasyonlar arasında:
- Enfeksiyon
- Kanama
- Çevredeki organlarda hasar
- Anestezi riskleri
- Ağrı ve rahatsızlık
- Yara dokusu oluşumu
- İyileşme komplikasyonları
- Kistlerin tekrarlaması vardır.
Ameliyat iyileşme süreci
Yumurtalık kisti ameliyatının iyileşme sürecinde, hastalar genellikle ilaçlarla tedavi edilen ilk ağrıyı yaşarlar. Hastanede kalış süreleri değişiklik gösterse de genellikle birkaç gün sürmektedir.
Hekim kontrolünde cerrahi bölgenin bakımı, enfeksiyonu önlemek için çok önemlidir. Aktivite seviyeleri düşük başlar ve yavaş yavaş artar.
Hastalar berrak sıvılarla başlar ve dengeli bir beslenmeyi sürdürerek katı gıdalara geçerler. İyileşme sürecini izlemek ve endişeleri gidermek ve tıbbi gözetim altında sorunsuz bir iyileşme sağlamak için randevular planlanır.
Sık sorulan sorular
Ameliyat sonrası neler yapılmalı
Ameliyat sonrası süreçte:
- İyileşmenize bağlı olarak bir veya iki gün hastanede kalın.
- Ağrı kesici ilaçları alın ve şiddetli ağrılarınızı doktorunuza bildirin.
- Başlangıçta dinlenin ve yorucu faaliyetlerden kaçının; tavsiye edildiği gibi aktiviteyi kademeli olarak artırın.
- Berrak sıvılarla başlayın ve düzenli bir diyete geçin.
- Kesikleri temiz ve kuru tutun; yara bakımı talimatlarını izleyin.
Çoğu kişi birkaç haftadan bir aya kadar işine ve normal faaliyetlerine dönebilir.
Enfeksiyon belirtileri, ateş veya olağandışı semptomlara dikkat edin ve herhangi bir durum ortaya çıkarsa önlem almalısınız.
Yumurtalık kisti gebeliğe engel olur mu?
Evet, yumurtalık kisti gebeliğe engel olabilir. Büyük veya belirli türlerdeki kistler, yumurtlamayı veya döllenmiş yumurtanın rahme ulaşmasını engelleyebilir, bu da doğal gebe kalma sürecini etkileyebilir. Tedavi gerekebilir.
Yumurtalık kisti ile yumurtalık kanseri arasındaki fark?
Yumurtalık kistleri, yumurtalıklarda oluşabilen ve genellikle iyi huylu olan sıvı dolu keselerdir. Normal adet döngüsünün bir parçası olarak veya hormonal dengesizliklere bağlı olarak gelişebilirler.
Yumurtalık kanseri ise yumurtalık hücrelerinde başlayan ve vücudun diğer bölgelerine yayılabilen kötü huylu bir tümördür. Derhal tıbbi müdahale ve tedavi gerektiren ciddi bir durumdur.
Temel fark, yumurtalık kistlerinin genellikle kanserli olmaması ve sıklıkla kendi kendine veya tedaviyle çözülebilmesidir; yumurtalık kanseri ise özel tıbbi müdahale gerektiren bir kanser türüdür.
Yumurtalık kisti tekrarlar mı?
Evet yumurtalık kistleri tekrarlayabilir. Bazı kadınlarda hormonal dalgalanmalar, genetik yatkınlık veya polikistik over sendromu gibi altta yatan durumlar nedeniyle nüksetme meydana gelebilir.
Tekrarlama olasılığı kistin türü, nedeni ve bireysel sağlık faktörleri gibi faktörlere bağlı olarak değişir.
Yumurtalık kisti kaç cm olunca alınır?
Yumurtalık kistinin alınması kararı yalnızca kistin cm cinsinden boyutuna bağlı değildir.
Genel olarak çapı 5 cm den büyük olan yumurtalık kistlerinin, özellikle birkaç adet döngüsü boyunca devam etmesi, semptomlara neden olması veya görüntüleme testlerine göre şüpheli görünmesi durumunda, alınması düşünülme olasılığı daha yüksektir.
Yumurtalık kisti ameliyatı kaç kadar sürer?
Yumurtalık kisti ameliyatının süresi kistin büyüklüğü ve karmaşıklığı gibi faktörlere göre değişir. Genellikle 1-3 saat arasında değişir.
Strese bağlı yumurtalık kisti kendiliğinden geçer mi?
Genellikle hormonal değişikliklere bağlı olan strese bağlı yumurtalık kistleri, stres düzeyi azaldıkça ve hormonal denge yeniden sağlandığında kendi kendine çözülebilir.
Yumurtalık kistinin patladığını nasıl anlarız?
Yumurtalık kisti patlamasının belirtileri ani, keskin pelvik ağrı, bulantı, kusma ve bazen ateşi içerebilir. Görüntüleme testleri de dahil olmak üzere tıbbi değerlendirme, kistin yırtılıp yırtılmadığını doğrulayabilir.
Yumurtalık kisti adetle nasıl atılır?
Yumurtalık kistinin alınma zamanlaması genellikle adetle doğrudan ilişkili değildir. Ameliyatın veya diğer tedavilerin zamanlamasına karar verirken hastanın, kistinin büyüklüğünü, tipini, semptomlarını ve genel sağlık durumunu dikkate almak daha önemlidir.
